มรรคสมังคี

การศึกษาหรือการเรียนรู้ในชุมชนไม่ได้แยกส่วนเป็นเอกเทศ แต่บูรณาการอยู่ในการพัฒนาทั้งหมด ซึ่งรวมเป็นมรรค 8 แห่งการพัฒนา ที่ไม่ได้แยกเป็นมรรค ๆ แต่บูรณาการอยู่ในกันและกัน ที่ภาษาทางพระเรียกว่า มรรคสมังคี นั่นคือ เศรษฐกิจ จิตใจ สังคม วัฒนธรรม สิ่งแวดล้อม สุขภาพ การศึกษา และประชาธิปไตย

เศรษฐกิจ คือ ประกอบสัมมาชีพได้ ดัดแปลงปรับปรุงต่อยอดได้
จิตใจ คือ ความรักความเมตตาต่อกัน ลดละความเห็นแก่ตัว เพิ่มความเห็นแก่ส่วนร่วม
สังคม คือ การอยู่ร่วมกันด้วยดี
วัฒนธรรม คือ ภูมิปัญญาดั้งเดิมอันใดดีมีประโยชน์ก็ถ่ายทอดต่อ ๆ ไป และเพิ่มเติมเสริมแต่งให้เหมาะแก่กาลสมัย
สิ่งแวดล้อม คือ บำรุงรักษาเพิ่มเติมสิ่งแวดล้อมและทรัพยากรธรรมชาติให้เกื้อกูลต่อชีวิตและการอยู่ร่วมกัน
สุขภาพ คือ สามารถดูแลรักษาสุขภาพให้มีสุขภาวะที่สมบูรณ์ทั้งทางกาย ทางจิต ทางสังคม และทางปัญญา
ประชาธิปไตย คือ ทุกคนมีความเสมอภาค มีภราดรภาพ มีการรวมตัวร่วมคิดร่วมทำ มีส่วนร่วมในการทำแผนชุมชน และขับเคลื่อนแผนชุมชนที่ร่วมกันทำขึ้นมา

ที่มา : หนังสือ “สู่สังคมแห่งการเรียนรู้ ปฏิรูปปัญญา พาชาติออกจากวิกฤต” หน้า 22-23